امان نامه
صدور امان‌نامه حقوقی مدون و قابل استناد و نه صرفا قول شفاهی برای جنایتکاران و افرادی که در سطوح مختلف در خدمت سیستم سرکوب ج ا مشغول فعالیت هستند، به منظور محاکمه عادلانه در آینده، می‌تواند اهمیت ویژه‌ای داشته باشد و کمک شایانی به تغییر طیف افراد از سیاه به خاکستری و حتی سفید نماید که اصطلاحا به آن ریزش در جبهه دشمن گفته می شود و در تسریع پیروزی نقش بسزایی دارد. این امان‌نامه‌ها در بسیاری از موارد به عنوان ابزاری برای تحقق عدالت، صلح، آشتی و حقوق بشر مطرح می‌شوند.
با توجه به پیچیدگی این موضوع ابتدا نیاز است که پیش‌نویسی در این مورد با کمک متخصصین ایرانی تهیه گردد و از طریق اپوزیسیون رسما اعلام و حمایت گردد، سپس برای تکمیل جزییات و همچنین در زمان اجرای آن پس از پیروزی، می‌توان از سازمانهای بین المللی و افراد ذیصلاح و مجرب در این زمینه بهره جست.
نمونه ای از این فرایندهای دادرسی در زمان فروپاشی دولت آپارتاید آفریقای جنوبی تحت عنوان Truth and Reconciliation Commission یا به اختصار TRC با کمک سازمانهای بین المللی اجرا گردید که شرح مختصر آن در زیر آمده است:
کمیسیون حقیقت و آشتی (TRC)، یک مکانیزم حقوقی و اجتماعی است که در برخی کشورها برای مواجهه با تاریخچه تجاوزات جدی به حقوق بشر، به‌خصوص در دوران ستم یا نظام‌های آپارتاید یا خشونت سیاسی، تشکیل می‌شود. هدف اصلی TRC، ایجاد فرصتی برای افرادی است که تحت تجاوزات قرار گرفته‌اند تا افرادی که در انجام تجاوزات دست داشته‌اند، در ازای تخفیف مجازات به افشای اطلاعات، شهادت‌ها و حقایق بپردازند. همچنین، اهداف دیگری همچون ترویج آشتی، آشکار شدن حقایق در جامعه و تسکین آلام آسیب‌دیدگان میسر می‌شود.
TRC معمولاً به عنوان یک وسیله انتقالی از یک دوره تجاوز و خشونت به یک دوره تحقق حقوق بشر و صلح برای یک کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد. روند کلی TRC عمدتاً از مراحل زیر تشکیل شده است:
جمع‌آوری شهادت‌ها و اطلاعات: در این مرحله، آسیب‌دیدگان و شاهدان، دعوت می‌شوند تا شهادت‌ها و حقایق خود را ارائه کنند. این کار می‌تواند از طریق جلسات عمومی، مصاحبه‌های خصوصی یا فرم‌های تخصیص یافته صورت گیرد.
ارزیابی و تحلیل شهادت‌ها: شهادت‌ها و اطلاعات جمع‌آوری‌شده تحت تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرند تا الگوها و گستره آسیبها مشخص شوند.
پذیرش مسئولیت: در برخی موارد، افرادی که مسئول اجرای تجاوزات بوده‌اند، دعوت می‌شوند تا شهادت بدهند و مسئولیت خود را بپذیرند.
مناقشه و تبادل نظر: فرصت برای تبادل نظر و مناظره درباره اطلاعات و حقایق ارائه‌شده به وجود می‌آید.
تصمیم‌گیری و پیشنهادات: براساس تحلیل‌ها و شهادت‌ها، TRC می‌تواند پیشنهاداتی برای تصمیمات حقوقی، تاریخی یا اجتماعی ارائه دهد. این پیشنهادات ممکن است شامل پیشنهاد پرداخت خسارت مالی به افراد تحت تجاوز، تغییرات در سیاست‌ها و قوانین، تأسیس بنیادها و غیره باشد.
مثال TRC در جنوب آفریقا در دوران پس از آپارتاید به‌عنوان یک موفقیت برای ایجاد تغییر از این نوع مکانیزم‌ها به‌شمار می‌رود. این کمیسیون به کشف حقایق، برقراری آشتی و ایجاد پایه‌هایی برای جامعه‌ای منصفانه و متحد در جنوب آفریقا کمک کرد.